Дорогие ребята!
Мы рады приветствовать вас на сайте
Отдела детской литературы Центральной
районной библиотеки села Шарбакты
Мұзафар Әлімбаев
1923 жылы 29 қазанда Шарбақты ауданының Маралды ауылында балалар мен ересектерге бірдей жазатын ғұлама атақты қазақ ақыны Мұзафар Әлімбаев дүниеге келді.
Болашақ ақынның анасы көптеген әндер мен поэмаларды білген, ол алғаш рет Музафарды Ұлы Абайдың поэзиясымен таныстырған, сондай-ақ қалаға баратын ауылдықтардан араб қарпімен жазылған шағын кітапшаларды алып келуді сұраған. Олардың ішінде Толстой, Пушкин, Лермонтовтың ертегілері де болатын. Мұзафар Әлімбаевтың анасы көптеген бесік жыры мен батырлық әндерді, дана ертегілер мен аңыздарды білген, ол өзінің ұлы үшін өмірдің бірінші, ең ақылды және қатал мұғалімі болған.
Мұзафар ата-анасынан ерте айырылды: 9 жасында әкесінен айырылып, 5 жылдан кейін 7 күн ауырған анасы да өмірден озды. Содан кейін Әлімбаев интернатта тәрбиеленді, алайда өзінің туған жерін, ата-анасын, ауылдастарын ұмытқан емес және де өз шығармаларында оларға үнемі жүгінетін.
Ауыл мектебін аяқтағаннан кейін Мұзафар Әлімбаев Павлодарлық орыс-қазақ педагогикалық училищесіне оқуға түседі. Сол жерде ол тұңғыш рет өлең шығарып, әдеби үйірмеге қатысады. 1939 жылдың 18-маусымда «Қызыл Ту» облыстық газетінде Максим Горькийге арналған алғашқы өлеңі жарияланды.
Соғыс басталып, 18 жасар Мұзафар Әлімбаев өз еркімен майданға аттанады. Бар-жоғы үш жарым ай бойы ол қарапайым сарбаз болды, содан кейін ол саяси жетекшінің орынбасары болып, саяси әңгімелер жүргізді, жиналыстар мен летучкаларда сөз сөйледі.
Ұлы Отан соғысы басталысымен миномет батареясы командирінің саяси бөлім жөніндегі орынбасары болып бекітілді, Калинин майданында шайқасты, батареяның саяси жетекшісі болып Берлинге кірді. Аға лейтенант атағымен 1948 жылы әскерден босатылды.
Қырқыншы жылдардың соңынан бастап Мұзафар Әлімбаев әдеби шығармашылықпен кәсіби түрде айналыса бастады. Қазақ университетінің студенті бола тұра, талғампаз, сөз шебері, ақын Ғабит Мүсіреповке ол Пушкиннің өлеңдерінің аудармаларын көрсетті. Өлеңдер «өте жақсы» деген белгіге ие болып, республикалық баспасөзде жарияланды. 1952 жылы оның кеншілердің еңбегіне арналған «Қарағанды туралы ән» атты алғашқы кітабы жарық көрді. Соңғы жылдары «Менің құрдасыма», «Менің Қазақстаным», «Ая және ай» атты кітаптар, «Менің қарсыласыма», «Выше-выше», «Лирика», «Бәйшешек» поэтикалық жинақтар жарық көрді.
Мұзафар Әлімбаев қазақ балалар әдебиетіне елеулі үлес қосты. Көркем шығармалардан басқа, ақынға «Бала тәрбиесі туралы ойлар», «Халық-тәрбиеші», «Жүрек күнделігінен» кітаптары тиесілі, онда жас ұрпақты адамгершілік және эстетикалық тәрбиелеу мәселелері қарастырылған. Әлімбаевтың өлеңдері лирикалық, әуезді, сюжеттік, шынайылық сезімімен ерекшеленеді.
Мұзафар Әлімбаевтың поэзиясында бәрі қол жетімді, шығарманың тақырыбы - өмірдің кез-келген көрінісі бола алады. Өзінің және өзге де балалардың, сондай-ақ, бейтаныс адамдардың өмірінен алынған эпизодтар, бір қарағанда түсініксіз, егжей-тегжейлі кездейсоқ естіген әңгімелерді ақын өз шығармаларын осы материалға салады.
Мұзафар Әлімбаев тек өлеңдер, ертегілер жазып қана қоймай, сонымен қатар қазақ халқының ғана емес, басқа да өзге ұлт өкілдерінің мақал-мәтелдерін, өтірік өлеңдерін жинады.
Бәлкім, қазақтар арасында ән жанрында өзін сынап көрмеген бірде-бір ақын жоқ шығар, сірә?! Алайда, халық әр ақынды өлеңнің авторы ретінде бірде біреуін есте сақтамайтын шығар...
Шынында да, ән шынымен естілуі үшін, бір поэтикалық талант аз, адамның жан дүниесінде оған естілетін ырғақтар естілуі керек, сондықтан оның сезімтал музыкалық құлағы болуы керек. Мұндай ән – ақындарға Мұзафар Әлімбаевты жатқызуға болады, оның өлеңдеріне көптеген тамаша әндер жазылған, олардың көбі нағыз халық әндеріне айналған.
1948 жылдан 1958 жылға дейін Мұзафар Әлімбаев «Пионер» журналының редакциясында жұмыс істеді. Ал 1958 жылы «Балдырған» балалар журналының бас редакторы болды. Журналда Қазақстан балалар жазушыларының жаңа шығармалары, қазақтың халық ертегілері мен өзге елдер халықтарының ертегілері, қызықты ойындар, басқатырғыштар мен сөзжұмбақтар басылып шықты. Он жыл, 1958 жылдан 1968 жылға дейін, Әлімбаев көптеген балаларға ұнаған журналдың редакторы болып қызмет атқарды.
Мұзафар Әлімбаев Пушкин, Лермонтов, Маяковский, Назым Хикмет және басқа да жазушылардың көптеген шығармаларын қазақ тіліне аударған. Ол «Манас» қырғыз батырлық эпосының қазақ тіліне аударған аудармашыларының бірі.
Әлімбаевтың «Қауырсын күші» атты әдеби-сын мақалалар жинағында қазақ жазушылары Әуезов, Мұқанов, Мүсірепов, Иманжанов, Аманжоловтың өмірі мен шығармашылығы қарастырылды, сонымен қатар қазіргі қазақ әдебиеті туралы проблемалық мақалалар да енді. Әлімбаевтың шығармалары ТМД және шет елдер халықтарының көптеген тілдеріне аударылған.
«Әуе жолдарының иесі» өлеңдер мен ертегілер кітабы үшін Мұзафар Әлімбаевқа Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді.
Мұзафар Әлімбаевтың өлеңдері Отанға деген үлкен махаббаты, жылулығы үшін құрметтеледі, оның жолдары бізге өз жерін сүйіп қана қоймай, әнсіз, ағынсыз, жапырақ иіссіз, дала кеңістігінің сұлулығынсыз өмір сүре алмайтын адамның сезімдерін жеткізеді.
Алимбаев Музафар
29 октября 1923 года в селе Маралды Щербактинского района, родился известный казахский поэт Музафар Алимбаев, пишущий одинаково талантливо и для взрослых, и для детей.
Мать будущего поэта знала множество песен и поэм, она впервые познакомила Музафара с поэзией великого Абая, она же просила аульчан, выезжающих в город, привозить небольшие книжечки, набранные арабским шрифтом. Были среди них сказки Толстого, стихи Пушкина, Лермонтова. Мать Музафара Алимбаева знала много колыбельных и героических песен, мудрых сказок и легенд, она была для своего сына первой, самой умной и строгой учительницей жизни.
Рано лишился Музафар родителей: когда ему было 9 лет, умер отец, а через 5 лет умерла, проболев всего семь дней, мать. Затем Алимбаев воспитывался в интернатах, но на всю жизнь запомнил родные края, родителей, аульчан и постоянно обращался к ним в своих произведениях.
Окончив аульную школу, Музафар Алимбаев поступил в Павлодарское русско-казахское педагогическое училище. Там он впервые пробует сочинять стихи, посещает литературный кружок училища. 18 июня 1939 года в областной газете «Кызыл Ту» появилась первая публикация - стихотворение, посвященное Максиму Горькому.
Началась война, и 18-летний Музафар Алимбаев добровольцем уходит на фронт. Всего три с половиной месяца был он рядовым солдатом, потом стал замполитрука, проводил политбеседы, выступал на собраниях и летучках. С началом Великой Отечественной был утверждён заместителем командира минометной батареи по политчасти, воевал на Калининском фронте, политруком батареи вошел в Берлин. В звании старшего лейтенанта демобилизовался в 1948 году.
С конца сороковых годов Музафар Алимбаев стал профессионально заниматься литературным творчеством. Будучи студентом Казахского университета, он показал свои переводы стихов Пушкина взыскательному мастеру слова Габиту Мусрепову. Стихи удостоились отметки "отлично" и были опубликованы в республиканской печати. В 1952 году выходит в свет его первая книга "Песня о Караганде", посвященная труду шахтеров. В последующие годы были изданы книги "Моему сверстнику", "Мой Казахстан ", «Ая и луна», поэтические сборники «Моему сопернику», «Выше-выше», «Лирика», «Подснежник». Заметный вклад Музафар Алимбаев внес в казахскую детскую литературу. Кроме художественных произведений, ему принадлежат книги: «Мысли о воспитании детей», «Народ-воспитатель», «Из дневника сердца», в которых рассмотрены проблемы нравственного и эстетического воспитания подрастающего поколения. Стихи Алимбаева лиричны, напевны, сюжетны, отличаются неподдельным чувством искренности.
В поэзии Музафара Алимбаева всё доступно, все может стать его предметом, любые проявления жизни. Эпизоды из жизни детей, своих и незнакомых, неприметные, на первый взгляд детали, нечаянно услышанный разговор - на этом материале строит поэт свои произведения.
Музафар Алимбаев не только писал стихи, сказки, но и собирал народные пословицы, присказки, небылицы, поговорки, причем не только казахские, но и других народов.
Нет, пожалуй, среди казахов ни одного поэта, который не пробовал бы себя в песенном жанре. Однако, не каждого народ помнит, как автора песен. Ведь для того, чтобы, песня звучала по – настоящему, мало одного поэтического дара, важно, чтобы в душе человека звучали одному ему слышные ритмы, чтобы он обладал чутким музыкальным слухом. К таким поэтам – песенникам можно отнести Музафара Алимбаева, на стихи которого написано много замечательных песен, и многие, из которых стали по - настоящему народными.
С 1948 по 1958 годы Музафар Алимбаев работал в редакции журнала "Пионер ". А в 1958 году стал главным редактором нового детского журнала "Балдырған". В журнале печатались новые произведения детских писателей Казахстана, казахские народные сказки и сказки народов других стран, интересные игры, головоломки и кроссворды. Десять лет, с 1958 по 1968 год, проработал Алимбаев редактором журнала, полюбившегося многим детям.
Музафаром Алимбаевым переведены на казахский язык многие произведения Пушкина, Лермонтова, Маяковского, Назыма Хикмета и многих других писателей. Он один из переводчиков на казахский язык киргизского героического эпоса «Манас». В сборнике литературно-критических статей Алимбаева «Сила пера» рассмотрены жизнь и творчество казахских писателей Ауэзова, Муканова, Мусрепова, Иманжанова, Аманжолова, вошли сюда и проблемные статьи о современной казахской литературе. Произведения Алимбаева переведены на многие языки народов СНГ и зарубежных стран.
За книгу стихов и сказок "Хозяйка воздушных дорог" Музафару Алимбаеву присуждена Государственная премия Казахской ССР.
Стихи Музафара Алимбаева почитают за огромную любовь к Родине, их теплоту, его строки передают нам чувства человека, который не просто любит свою землю, но и не может жить без звонкой песни, без ручья, без запаха листьев, без красоты степных просторов.